Interview met Eva en Matthias van voedselbos Gillisbos en samentuin buurtbewoners te Sint-Gillis-Waas.

Kunnen jullie zich kort aan ons voorstellen?

Wij zijn Matthias Van Woensel en Eva Van Breuseghem en hebben een driejarige schat van een dochter Lara. We zijn beide opgegroeid in het Waasland. Matthias als een stadsjongen in het centrum van Sint-Niklaas, Eva in het iets landelijkere Temse. We wonen reeds 8 jaar in Sint-Gillis-Waas

Kunnen jullie ons uitleggen wat een voedselbos precies is?

We weten dat er heel wat verwarring bestaat rond de term voedselbos. Dat is misschien te verklaren doordat "bos"grond in België een heel nauwe betekenis heeft. In andere delen van de wereld is dit concept reeds beter bekend, en we hopen dat dit op termijn ook hier duidelijker wordt. De definitie is "Een voedselbos is een door mensen gecreëerde plantengemeenschap met een extreem hoog aantal eetbare soorten. Hierbij wordt slim gebruik gemaakt van ecologische principes die kenmerkend zijn voor een natuurlijk bos. In een volgroeid bos vindt een enorme productie plaats van biomassa, met name in de vorm van hout, blad en een grote verscheidenheid aan voedsel waaronder vruchten en noten. "

Maar dat omvat niet geheel wat we willen doen.
Een voedselbos lijkt meer op een natuurlijk bos.
Wat wij met het veld willen doen houdt het midden tussen een natuurlijke, iets wildere tuin en een biodiverse boomgaard.

Hoe heet jullie voedselbos en hoe groot is het?

We hebben het project "Het Gillisbos" gedoopt. Officieel is het 11620m², iets meer dan een hectare. Maar de bruikbare ruimte is waarschijnlijk net wat minder.

Hoe kwamen jullie op het idee om een voedselbos te beginnen?

Dat is langzaam gegroeid. We hebben veel gereisd, hebben in ons leven enorm veel interessante mensen ontmoet en dat maakt ons uiteindelijk wie we zijn vandaag.
Vooral Peru, waar we ongepland 2 weken op een berg verbleven om als vrijwilliger te werken op een permacultuur project heeft onze liefde voor natuur, eenvoud en experimenteren gegeven.

Wat is jullie drijfveer?

Dingen zien groeien geeft voldoening. Problemen oplossen houdt je scherp. Die combinatie vinden we dagelijks op het veld.


Hoe kwamen jullie aan de grond en hoe betaal je zoiets?

We zijn fervente fietsers en zagen het stukje grond te koop staan. We hebben er lang over getwijfeld en veel gepraat en gedroomd. "Wat als we dat stukje zouden omvormen...." Uiteindelijk hebben we gebeld met de eigenaar en onze droom gedeeld. Die vond ons idee geweldig en staat er op de dag van vandaag nog steeds achter. Dat is iets dat we wel belangrijk vinden. En hoe betaal je zoiets... tja... spaargeld en een lening. In Vlaanderen is grond niet goedkoop.

Maar na de aankoop stoppen de kosten natuurlijk niet. Je hebt een leeg veld met niets op. Compost, mulch, bomen en struiken, huren van machines... dat kost allemaal geld. Matthias heeft gelukkig nog steeds zijn full time job. We zijn vrij zuinig dus zelfs nadat de gezinskosten betaald zijn is er geld over om aan Het Gillisbos te spenderen. Maar het veld op 1 jaar tijd vol planten, dat kunnen we niet betalen. Dat hoeft ook niet, het voelt veel beter aan als het organisch groeit.

We zijn ook aangenaam verrast van de positieve commentaren die we krijgen van onze buren. We krijgen regelmatig plantjes en boompjes van buren en kennissen en heel wat mensen hebben ons zelfs financieel gesteund door te doneren via onze site. We springen nu een beetje verder dan we initieel hadden verwacht dankzij deze hulp.
Uiteindelijk is het de bedoeling dat dit project op zichzelf kan blijven bestaan zonder externe financiering. Op die manier kunnen we garanderen dat, nadat wij van deze wereld verdwenen zijn, een nieuwe generatie er blijvend de vruchten van zal kunnen plukken.

Wanneer zijn jullie eigenlijk begonnen en hoe makkelijk of moeilijk was/is het?

Dat hangt er een beetje vanaf wat je bedoelt met beginnen. Officieel zijn we nog niet begonnen want er is nog geen productie en dus niets om te verkopen.
Alles moet nog een beetje groeien, zo ook onze biodiverse boomgaard. We zijn echter wel al sinds december 2019 aan het werk. We hebben beide al meermaals de gedachte gehad "oh jee, dit project komt nooit goed...". Maar er zijn andere dagen waarop je net het tegenovergesteld denkt "Dit wordt mooi...".

Bomen zijn traag! Denken jullie er bij leven de vruchten van te plukken?

We zijn er ons 100% van bewust dat we heel wat planten nooit als volwassen bomen gaan zien, vooral de notenbomen hebben tijd nodig. Op zich is dat niet erg. De grote bomen van vandaag, zijn ook geplant door een vorige generatie. Ik hoop dat de volgende generatie kan genieten van onze grote notenbomen.
Net als in je eigen leven gaat het niet om het eindresultaat, maar welke weg die je neemt die telt. Een voedselbos is een levend iets en zal waarschijnlijk nooit echt "af" zijn. De transformatie van een akker naar een veelzijdig ecosysteem, daar haal je voldoening uit.
En om het even letterlijk te nemen: er zijn ook heel wat planten die een pak sneller vruchten geven. Onze dochter zal ook dit jaar een hele hoop frambozen kunnen plukken. Hopelijk zullen ook de eerste boompjes binnen een jaar of 3 vruchten geven.

Staan er echt alleen bomen en planten om van te eten?

Op termijn zullen er inderdaad voornamelijk eetbare planten en vruchtbomen zijn. Maar momenteel zijn de eetbare planten nog in de minderheid. Het is belangrijk om eerst het natuurlijke evenwicht te herstellen.
Bij een traditionele monocultuur boomgaard worden ziektes en plagen bestreden met behulp van pesticiden. Een gezond ecosysteem kan ziekten en plagen echter ook onder controle houden.
Vogels en insecten helpen je door de schadelijk insecten van je bomen weg te halen. Een plaatsje om veilig te nesten en te overwinteren wordt dan ook sterk geapprecieerd.
Een gezonde bodem geeft je bomen de beste kans tegen ziektes, net als gezonde voeding jouw eigen immuunsysteem ten goede komt. Bijkomend, vermijden we bomen van de zelfde soort naast elkaar te zetten. Zo voorkomen we dat eventuele plagen makkelijk kunnen overspringen.

Waar valt het eigenlijk onder? Biologisch? Permacultuur…?

De initiële planning werd gemaakt op basis van de 5 permacultuur zones. Dit heeft ons geholpen om een beter beeld te krijgen over wat waar zal komen. We willen echter volop gaan voor regeneratieve landbouw. Voor ons is duurzaamheid niet genoeg waarbij behoud voldoende is.
Bij regeneratieve landbouw ga je echt opbouwen, jaar na jaar. En dit omvat zowat alles. De focus ligt op het herstellen van aangetaste grond, het vergroten van biodiversiteit, het verbeteren van watercycli en het versterken van de vitaliteit van het gebied.

We gebruiken inderdaad heel veel principes uit de permacultuur. We gebruiken geen bestrijdingsmiddelen of gewasbeschermingsmiddelen, ook geen die toegelaten worden in de Biolandbouw.


Doen jullie het echt met z’n tweetjes of hebben jullie hulp?

We zijn vaak alleen of met z'n twee aan het werk. Maar familie en vrienden komen ook soms helpen. Als er eens wat leuk te doen is of we kunnen mensen betrekken, dan staan we daar zeker voor open.
Zo hadden we 2 dagen een boomplantactie in december. Toen zijn er 625 bomen en struikjes voor de biodiverse haagkant in de grond geraakt. En dit met hulp van geïnteresseerde vrijwilligers.

Hoe leerzaam is het hele proces tot nu geweest?

Enorm. Elke dag is er wel een leermoment. Hoe klein ook. We noemen onszelf zeker geen kenners en nemen elke raad die we krijgen ter harte.
Het hele project is een leerschool voor ons en dat houdt het ook boeiend en de moeite waard.


Liep je niet tegen een bestemmingsplan aan voor de grond?

De bestemming van de grond is landbouwgrond. En dat is ook exact wat we willen doen. De bedoeling is wel degelijk voedselproductie. Maar wel op een manier die in evenwicht is met de natuur. Soms vragen voorbijgangers of we hier iets doen voor natuurpunt en het antwoord is daar altijd heel duidelijk: "Neen, dit is landbouw, maar het ziet er wel een beetje anders uit".

Wat vindt de omgeving ervan?

We hebben al heel wat positieve reacties gekregen en uiteraard een hele hoop vragen. Maar dat nemen we er graag bij. Onze buren zijn stuk voor stuk zeer aangename en lieve mensen.
Ze bieden ons regelmatig koffie, plantjes en zelfs hulp aan. Eerlijk gezegd, we zijn echt verbaasd over hoe positief iedereen is.

Mag iedereen er zomaar gaan plukken?

Nog niet. De grond is zoals elk andere landbouwgrond privé. Zonder toestemming gaan plukken is nog steeds diefstal of met een mooi woord moeskopperij.
Momenteel oogsten we nog alles zelf. Zeker nu omdat er nog maar weinig oogstbaar is en wij goed weten waar nieuwe jonge plantjes staan. Bezoekers zonder begeleiding zouden per ongeluk jonge plantjes kunnen vertrappelen, niet ideaal.
Op termijn moet dit natuurlijk wel kunnen, maar daar is het nog een beetje te vroeg voor. Waarschijnlijk beginnen we in de toekomst eerst met begeleide "pluk" rondleidingen om te zien hoeveel interesse er is.

Onlangs hoorden we van jullie idee om ook een samentuin voor buurtbewoners te starten? Hoe zien jullie dit?

Omdat er momenteel ruimte genoeg is, is er zeker plaats voor een moestuin. Maar voor ons is het werk aan de bomen prioritair. Als er iemand interesse heeft om een samentuin te organiseren, dan willen we gerust ruimte ter beschikking stellen. We denken echter niet dat het een goed idee is om onze aandacht teveel op te splitsen.

Dit jaar testen we wellicht op een klein stukje of we gewassen kunnen telen die iets minder omkijk nodig hebben. We denken aan amarant, bonen en erwten, wilde tomaatjes, zuring, aardpeer, pompoen, en een hele hoop bloemen.


Hebben jullie een website of meer informatie voor wie belangstelling heeft?

We hebben een website waar we af en toe iets opzetten.

Deze is https://gillisbos.be/

Je kan ons ook vinden op Facebook: Het Gillisbos

Meer nieuws van Groen Sint-Gillis-Waas: Meer nieuws.